W 1996 r. przeprowadzono modyfikację procesu technologicznego w oczyszczalni, polegającą na wprowadzeniu chemicznej wstępnej koagulacji, przy użyciu preparatu PIX-113, współdziałającego z anionowym polimerem, flokulantem Magnafloc 336. Pozwoliło to na zwiększoną redukcję podstawowych wskaźników zanieczyszczeń. Punktem dawkowania PIX-u był wlot do koryta piaskownika, a polielektrolitu - końcowy punkt zwężki Venturiego - miejsca najbardziej burzliwego przepływu ścieków.

Wprowadzenie wstępnego strącania chemicznego wywarło korzystny wpływ na pracę części osadowej oczyszczalni. Wzrosła zawartość suchej masy osadów mieszanych, wprowadzanych do ZKF-ów z 2,2% do 4%, przy eksploatacji tylko jednego osadnika wstępnego. Następstwem był spadek objętości osadów zagęszczonych z 680 m3/d do 375 m3/d. Czas fermentacji wydłużył się z 12 do 20 dni. Ustabilizowała się zawartość LKT, pH oraz temperatura fermentacji (32oC). To z kolei doprowadziło do lepszej mineralizacji osadu, wyrażonej spadkiem zawartości substancji organicznej z 62% do 55%. Konsekwencją jest przyrost i stabilizacja dobowej produkcji biogazu.
Ponadto, zastosowanie koagulantu żelazowego pozwoliło na wyłączenie z eksploatacji skrzyń odsiarczających, wypełnionych rudą darniową, co obniżyło koszty eksploatacyjne.
Zmniejszenie objętości powstających osadów o 60%, a więc i ilości osadów poddawanych odwodnieniu na wirówkach i poletkach osadowych, spowodowało obniżenie rocznego zużycia polimeru ZETAG-65 o ok. 2 tony.

Oczyszczalnia w Elblągu
Modernizacja mechaniczno-biologiczno-chemicznej oczyszczalni ścieków w latach 2000-2003 obejmuje przebudowę 3 basenów osadu czynnego, z wydzieleniem strefy tlenowej i strefy niedotlenionej z układem wewnętrznej recyrkulacji ścieków. Strefy tlenowe będą wyposażone w aeratory powierzchniowe nowej generacji, natomiast strefy anoksyczne - w mieszadła wolnoobrotowe.
W 2001 r. została zmodernizowana komora "C", a obecnie prowadzone są prace modernizacyjne kolejnej z trzech komór. W wyniku przeprowadzonej modernizacji komory "C", uzyskano lepsze efekty oczyszczania ścieków.
Mechaniczno-biologiczno-chemiczna oczyszczalnia w Elblągu przyjmuje ścieki z Elbląga i okolic w ilości ca 30 tys. m3/d. Wyposażona jest w część ściekową i osadową. Pierwsza obejmuje zlewnię nieczystości płynnych (przyjmuje fekalia z nieskanalizowanych części miasta i okolic), stację krat z dwiema kratami KUMP-2000 z mechanicznym zgarniaczem skratek oraz prasą hydrauliczną do ich odwadniania, a także dwukomorowy piaskownik napowietrzany, z mechanicznym usuwaniem piasku za pomocą hydrocyklonów i pomp pulpy piaskowej, umożliwiającym ciągłość pracy piaskownika. Znajdują się tu także dwa osadniki wstępne, radialne typu DORRA, ciąg trzech komór osadu czynnego oraz trzy osadniki wtórne, radialne typu DORRA.
Część osadowa natomiast obejmuje dwa zagęszczacze grawitacyjne, z których jeden pełni rolę zbiornika czerpalnego dla pomp dozowania osadu do ZKF, drugi zaś - odtłuszczownika. Ponadto część ta zawiera zamknięte komory fermentacyjne (ZKF), otwarte baseny fermentacyjne (OBF), stację wirówek (dwie wirówki sedymentacyjne typu WD-452 o wydajności 10 m3/h każda, z urządzeniami do przygotowania i dawkowania polielektrolitu kationowego), poletka osadowe o powierzchni 3,6 ha oraz plac składowy odwodnionego i przefermentowanego osadu o powierzchni 0,34 ha.
Warto również zwrócić uwagę na produkcję lotnych kwasów tłuszczowych. Świadomie przetrzymuje się osad w osadniku wstępnym, generując produkcję LKT na poziomie gwarantującym równoległy przebieg procesów denitryfikacji i biologicznej defosfatacji, ograniczając tym samym wtórne chemiczne strącanie fosforu. Zimą zauważyć można mniejszą produkcję LKT (wrzesień: 221 LKT mg/dm3, październik: 56,6 LKT mg/dm3). W okresie tym następuje spadek procesu defosfatacji biologicznej - obserwuje się przyrost fosforanów na odpływie. Wymusza to uruchomienie procesu wtórnego strącania pozostałego po części biologicznej fosforu przy użyciu koagulantu PIX. Powoduje to wzrost zużycia preparatu, a dozowana dawka dobowa osiąga poziom ca 93 g/m3, przy letniej dawce nie przekraczającej 60 g/m3.
Analizując zestawienie wyników pracy obiektu, widoczny jest wzrost stopnia redukcji poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń w odniesieniu do 1995 r., czyli przed zastosowaniem koagulantu PIX, przy równoczesnym sukcesywnym wzroście stężeń wskaźników w ściekach surowych i spadku dobowego dopływu ścieków na OMB.
Wdrażając wiosną 2001 r. nową technologię oczyszczania dla komory "C", osiągnięto biologiczną defosfatację, nasilającą się w okresie letnim. W skutek tego, następuje spadek zużycia PIX-u, powodowany okresowym wyłączeniem koagulacji wtórnej. Natomiast potrzeby sezonu grzewczego wymagają zwiększonej produkcji biogazu, co wiąże się ze znacznym zwiększeniem zużycia preparatu PIX.
Zmienność sezonowa dawki, w odniesieniu do sezonu wiosenno-letniego, kiedy występuje wzmożona defosfatacja biologiczna oraz możliwość regulacji dawki PIX-u, pozwala na utrzymanie stabilnych parametrów technologii procesu oczyszczania oraz wysokiej efektywności pracy oczyszczalni ścieków, zgodną z wymogami pozwolenia wodnoprawnego oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z 29 listopada 2002 r. (DzU nr 212).

Tab. 1. Średni skład ścieków surowych na przestrzeni lat 1995-2003

Tab. 2. Jakość oczyszczonych ścieków na przestrzeni lat 1996-2003

Tab. 3. Zawartość Nog Klejdahla i Pog w oczyszczonych ściekach i zaaplikowana sumaryczna dawka PIX'u w 2002 r.

Artykuł archiwalny (Przegląd Komunalny, nr 8/2003, www.abrys.pl)
Roman Leśniewski, Kemipol