Interpretacja przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. - Prawo zamówień publicznych

Opinia prawna w przedmiocie warunków realizacji obowiązku przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Wskaźniki wzrostu cen

Opodatkowanie opłaty abonamentowej

Konsultacja taryf ze związkami zawodowymi

Termin wprowadzenia taryf i częstotliwość ich zmian

Ścieki dowożone

Wskaźniki wzrostu cen

Dopłaty rady gminy do taryf na zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzania ścieków

W odpowiedzi na pismo z dnia 26 marca 2004 r. w sprawie interpretacji przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z dnia 9 lutego 2004r. Nr 19, póz. 177 ze zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Warszawa, 05.10.04

WICEPREZES URZĘDU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Włodzimierz Dzierżanowski
UZP/DP/O-JSA/27559/04

Dyrektor Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie

Szanowny Panie Dyrektorze,

W odpowiedzi na pismo z dnia 26 marca 2004 r. (znak: DE/49/04) w sprawie interpretacji przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z dnia 9 lutego 2004r. Nr 19, póz. 177 ze zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

l. Stosownie do art. 122 prawa zamówień publicznych, zamawiający obowiązani do stosowania ustawy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 i 4, udzielając zamówień sektorowych, stosują przepisy szczególne zawarte w rozdziale ustawy poświęconym zamówieniom sektorowym, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy. Przez zamówienia sektorowe rozumiemy zamówienia udzielane w celu wykonania jednego z rodzajów działalności wymienionej w art. 122 ust. 1 ustawy, prowadzonej w sektorach wydobywczym, gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji

Katalog działalności w sektorach użyteczności publicznej określony w art. 122 ust. 1 ustawy ma charakter zamknięty. Jednym z rodzajów działalności, wyszczególnionej w art. 122 ust. 1 pkt 4 ustawy jest tworzenie stałych sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją lub dystrybucją wody pitnej lub dostarczenia wody do takiej sieci lub kierowania takimi sieciami. Powyższe odnosi s,ę wyłącznie do świadczenia usług związanych z wodą, ale w art. 122 ust. 2 ustawy ustawodawca wyraźnie przewidział obowiązek stosowania przepisów rozdziału dotyczącego zamówień sektorowych do zamówień związanych z kanalizacją i oczyszczaniem ścieków oraz działalnością związaną z pozyskiwaniem wody pitnej, udzielanych przez zamawiającego o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 4 ustawy.

II. Jak przesądza art. 122 ust. 1 ustawy, podmioty określone w tym przepisie stosują przepisy rozdziału regulującego udzielanie zamówień sektorowych nie do wszelkich zamówień, lecz jedynie do zamówień udzielanych w celu wykonywania jednego z określonych rodzajów działalności. Wzorem dla tej regulacji jest art. 6 ust. 1 dyrektywy sektorowej (Dyrektywa 93/38/EWG z dnia 14 czerwca 1993 r.), który brzmi następująco: "Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do zamówień lub konkursów, które są udzielane lub organizowane w innym celu, niż prowadzenie działalności określonej w art. 2 ust. 2, lub prowadzenie działalności w kraju trzecim, o ile nie pociąga ona za sobą fizycznego wykorzystywania sieci lub obszaru geograficznego wewnątrz wspólnoty". Analogiczna regulacja zawarta jest w nowej dyrektywie koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dyrektywa 2004/17/WE z dnia 31 marca 2004 r.). Stosownie do treści art. 20 ust. 1 tej dyrektywy, nie ma ona zastosowania do zamówień, które podmioty zamawiające udzielają w innym celu niż wykonywanie ich działalności, określonej w art. 3 do 7.

Cytowana treść art. 122 ust. 1 ustawy oraz treść Dyrektyw stanowi normatywną podstawę wydzielenia dwóch kategorii zamówień, tj.:

1. zamówień "sektorowych", które można zdefiniować jako zamówienia udzielane w związku z jednym z wymienionych w art. 122 ust. 1 rodzajów działalności, czyli tzw.sektorów użyteczności publicznej. Ich istotną cechą jest, że podlegają one ustawie Prawo zamówień publicznych, o ile wartość przekracza kwoty określone w art. 123 ust. 1 ustawy, a więc 400 000 euro dla dostaw i usług oraz 5 000 000 euro dla robót budowlanych (w przypadku spółek wodociągowych). Jeżeli wartość zamówień "sektorowych" nie przekracza ww. kwot - nie ma obowiązku stosowania ustawy.
2. zamówień "pozasektorowych", czyli zamówień nie związanych z działalnością sektorową. W przeciwieństwie do zamówień sektorowych nie są one objęte ustawą w sytuacji, gdy zamawiającym jest podmiot zobowiązany do stosowania ustawy na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 4. Jeżeli zatem określony podmiot prowadzi działalność w sektorach i poza nimi, to ta pozasektorowa część jego działalności nie jest poddana reżimowi ustawy. W przypadku, gdy zamawiającym jest podmiot zobowiązany do stosowania ustawy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 (a więc np. spółki komunalne prowadzące działalność w zakresie dostarczania wody), to zamówienia "pozasektorowe" udzielane są na zasadach ogólnych ustawy Prawo zamówień publicznych, a więc od kwoty 6 000 euro.

 Ustawodawca polski jako kryterium odróżnienia zamówień "sektorowych" od "pozasektorowych" przyjął udzielanie zamówienia "w celu" prowadzenia działalności w obszarze przynajmniej jednego z sektorów. W związku z europejską genezą wprowadzenia do polskiej ustawy art. 122, objaśnienie znaczenia powyższego kryterium nie może pomijać europejskiego kontekstu tej regulacji. Będący dla niej wzorem cyt. art. 6 ust. 1 dyrektywy sektorowej jest przepisem wyjątkowym, który ogranicza zakres stosowania dyrektywy i dlatego według przyjętych reguł wykładni jak również orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości powinien podlegać wykładni zawężającej [Tak w odniesieniu do dyrektyw klasycznych ETS w wyroku z 18 maja 1997 r. w sprawie C - 57/94. Na ten temat D.Piasta: Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Część II, UZP 2001, str.44]. Wywieść stąd można również inny istotny wniosek, iż zakresem dyrektywy objęte są zamówienia nawet tylko w części dotyczące działalności w sektorach. Przytoczone argumenty nie mogą pozostawać bez wpływu na kierunek interpretacji art. 122 ust. 1 ustawy. Uwzględniając treść art. 6 ust. 1 dyrektywy (jak i art. 20 ust. 1 nowej dyrektywy) należy opowiedzieć się za poglądem, wedle którego pojęcie "udzielania zamówienia w celu" powinno być rozumiane możliwie szeroko, w kierunku objęcia ustawą Prawo zamówień publicznych wszystkich zamówień udzielanych w celu prowadzenia działalności w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji, a to jest - zamówień niezbędnych lub koniecznych dla sprawnego prowadzenia takiej działalności. Jednocześnie, a contrario, spod regulacji ustawy można wyłączyć tylko te zamówienia, które w całości dotyczą działalności pozasektorowej (w przypadku podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy).

Ilustrując to za pomocą prostych przykładów - zamówienia sektorowe to zarówno zamówienia specyficzne dla danego rodzaju działalności sektorowej (np. zakup autobusów przez przedsiębiorstwo autobusowej komunikacji miejskiej, zakup elementów do sieci energetycznej przez przedsiębiorstwo energetyczne) jak i pozostałe zamówienia, pozostające w bezpośrednim funkcjonalnym związku z działalnością sektorową, konieczne dla sprawnego jej prowadzenia (np. budowa nowego budynku administracyjnego, mającego mieścić zarząd przedsiębiorstwa; obsługa prawna przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie przedsięwzięć energetycznych). Wszystkie wymienione zamówienia, jako udzielane w celu wykonywania działalności sektorowej, będą podlegały pod regulację art. 122 ust. 1 ustawy. III. Stosownie do treści art. 122 ust. 1 ustawy, w okolicznościach, uregulowanych w art. 3 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy, zamawiający będą zobowiązani do stosowania ustawy -- Prawo zamówień publicznych na zasadach ogólnych pomimo, iż udzielane przez nie zamówienie ma charakter zamówienia sektorowego.

Pierwsza z powyższych okoliczności będzie miała miejsce, jeżeli ponad 50% wartości udzielanego przez instytucje prawa publicznego zamówienia sektorowego jest finansowana ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1-3 prawa zamówień publicznych (art. 3 ust. 1 pkt 5). Przykładowo, w sytuacji, gdy wartość zamówień "sektorowych" nie przekracza kwot określonych w art. 123 ustawy, ale zamówienia te finansowane są w ponad 50 % ze \środków publicznych zamawiający zobowiązany jest do stosowania procedur ustawy na zasadach ogólnych, a więc od wartości 6 000 euro.

Druga z powyższych okoliczność będzie miała natomiast miejsce, jeżeli zamówienie jest finansowane z udziałem środków, których przyznanie jest uzależnione od zastosowania procedury udzielania zamówienia określonej w ustawie (art. 3 ust. 1 pkt 6). W tym miejscu należy wyjaśnić, iż podmiot przyznający środki finansowe może żądać, aby przy ich wykorzystaniu miały zastosowanie ogólne przepisy prawa zamówień publicznych. Zawarcie tego rodzaju zastrzeżenia w umowie przyznającej środki, zobowiązuje podmiot je otrzymujący do stosowania ogólnych przepisów prawa zamówień publicznych przy ich wydatkowaniu, nawet jeżeli zamówienie udzielane jest w celu wykonania jednego z rodzajów działalności określonej w art. 122 ust. 1 ustawy.

 z poważaniem
Włodzimierz Dzierżanowski

Dr hab. Jerzy Rotko, profesor Uniwersytetu Opolskiego

Opinia prawna w przedmiocie warunków realizacji obowiązku przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Zagadnienie przyłączania nieruchomości do sieci kanalizacyjnych regulowane jest przepisami trzech ustaw działowych: ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747, z 2002 r. Nr 113, poz. 984), ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132 poz. 622 ze zm.) oraz ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn. z dnia 10 listopada 2000 r., Dz. U. Nr 06, poz. 1126 ze zm.). Dwie pierwsze określają korespondujące ze sobą obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz właściciela nieruchomości. Często zdarza się w przepisach prawa administracyjnego, że wzajemne relacje oparte są na schemacie prawo - obowiązek, tzn. że obowiązkowi jednego podmiotu odpowiada prawo drugiego. W takich przypadkach obowiązek staje się korelatem uprawnienia drugiej strony stosunku prawnego. W omawianej tu materii mamy do czynienia z nieco inną sytuacją, gdyż obowiązki są obustronne i wzajemne.

1.

Obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego określa ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Mają one charakter dwuetapowy:

1. najpierw powstaje obowiązek przyłączenia do sieci nieruchomości osoby ubiegającej się o przyłączenie do sieci,

2. następnie obowiązek zawarcia umowy o świadczenie usług z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy (art. 6 ust. 2).

Pierwszy z nich został opatrzony warunkiem rozwiązującym: obowiązek nie istnieje, jeżeli nie są spełnione warunki przyłączenia określone w regulaminie (o którym mowa w art. 19) oraz nie istnieją techniczne możliwości świadczenia usług (art. 15 ust. 4). Decyduje o tym przedsiębiorstwo, ale rozstrzygnięcie nie ma charakteru uznaniowego, lecz związany i opiera się na kryteriach obiektywnych. W przypadku zaistnienia takich okoliczności nie może oczywiście powstać obowiązek drugi (zawarcia umowy o świadczenie usług), gdyż wynika on z pierwszego. Użyte w art. 15 ust. 4 sformułowanie "osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci" może być nieco mylące, gdyż zaciera naturę obowiązku, który na takiej osobie spoczywa. Zwrócić też należy uwagę, że wniosek od takiego podmiotu o zawarcie umowy wpływa dopiero po przyłączeniu do sieci. Nie został przewidziany w ustawie odrębny wcześniejszy wniosek właściciela nieruchomości o przyłączenie. Nie znaczy to jednak, że wniosek taki nie jest w ogóle dopuszczamy: będzie tak, gdy właściciel nieruchomości będzie chciał przyłączenia do sieci, ale nie będzie tym zainteresowane przedsiębiorstwo (sytuacja taka również może się zdarzyć). Przedsiębiorstwo ma obowiązek zawrzeć umowę o świadczenie usług, o ile wcześniej dopuściło do przyłączenia, co wydaje się logiczne (w przeciwnym razie przyłączenie byłoby niecelowe).

2.

Obowiązek właściciela nieruchomości jest jednoetapowy: obejmuje wyraźnie tylko przyłączenie do sieci i wynika z art. 5 ust. l pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Pociąga on natomiast za sobą prawo żądania zawarcia umowy o świadczenie usługi odbioru ścieków. Ten obowiązek również został opatrzony warunkiem rozwiązującym: obowiązek przyłączenia nie istnieje, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych. Inna sytuacja, również opisana w tym samym przepisie, powstaje, gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona. Wówczas właściciel nieruchomości ma prawo wyboru pomiędzy zbiornikiem bezodpływowym na nieczystości ciekłe a przydomową oczyszczalnią. O tym, czy budowa sieci jest uzasadniona, nie decyduje właściciel nieruchomości, lecz przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjnego oraz gmina (chodzi o ustalenia zawarte w wieloletnich planach rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, które powinny być zgodne z kierunkami rozwoju gminy określonymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego). Jeśli sieci kanalizacyjnej nie ma, ale jest planowana, wówczas właściciel nieruchomości ma wybór pomiędzy zbiornikiem bezodpływowym a przydomową oczyszczalnią. Gdy sieć kanalizacyjna zostanie wybudowana, przyłączenie staje się obowiązkowe - z wyjątkiem przypadku, gdy nieruchomość została wyposażona w przydomową oczyszczalnię.

Sformułowanie ustawy "przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych" wskazuje, że obowiązek przyłączenia nie powstaje tylko wtedy, gdy w chwili ukończenia budowy sieci przydomowa oczyszczalnia już istnieje. Właściciel nieruchomości nie może zatem odmówić spełnienia obowiązku przyłączenia twierdząc, że taką oczyszczalnię dopiero zamierza - w bliższej lub dalszej przyszłości - wybudować. Przemawia za tym wykładnia literalna art. 5 ust. l pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Prawo wyboru pomiędzy przyłączeniem do sieci a przydomową oczyszczalnią istnieje zatem tylko do określonego momentu: jak długo sieć nie istnieje. Docelowy sposób usuwania nieczystości ciekłych z terenów nieruchomości powinien być zresztą określony już w pozwoleniu na budowę.

Na tej samej zasadzie (tj. zasadzie wyboru ograniczonego w czasie) oparte będzie twierdzenie, że nie można skutecznie zrezygnować z już pobieranych usług. Wydaje się, że obowiązek ciągłego świadczenia usług wiąże obie strony, zatem ogranicza także swobodę samego przedsiębiorstwa. Wskazuje na to fakt, że ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków daje pierwszeństwo odcięciu dostawy wodny lub zamknięciu przyłącza kanalizacyjnego, a nie jednostronnemu wypowiedzeniu umowy (wypowiedzenie umowy jest wprawdzie możliwe, ale wymaga zaistnienia szczególnie ważnych powodów, przede wszystkim poważnego zagrożenia interesów przedsiębiorstwa). Jest w tym widoczna (obok aspektu czysto praktycznego) także preferencja normatywna ustawodawcy. Więzi prawne nie są zrywane, natomiast uniemożliwia się faktyczne korzystanie z sieci: stosunek prawny łączący przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjnego oraz właściciela nieruchomości nadal istnieje. Gdyby było inaczej, to celowe i świadome nierealizowanie warunków umowy otwierałyby furtkę do wyjścia z kręgu usługobiorców i stwarzało możliwość podjęcia "samoobsługi" przy pomocy przydomowych oczyszczalni. Można by powiedzieć, że ustawodawca aprobuje pewną nierównowagę w stosunkach: przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjnego a właściciel przyłączonej nieruchomości - silniejsza jest pozycja przedsiębiorstwa, m.in. właśnie poprzez brak możliwości rezygnacji z usług przez właściciela nieruchomości. W ten sposób manifestuje się, moim zdaniem, społeczny sens obowiązku korzystania z istniejącej sieci. Trzeba bowiem pamiętać, że zbiorowe odprowadzanie ścieków ma charakter działalności użyteczności publicznej.

3.

Określić należy zakres podmiotowy obowiązku przyłączenia nieruchomości do sieci. Obowiązek spoczywa na właścicielu, zaś definicja "właściciela nieruchomości" zamieszczona w art. 2 ust. l pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest bardzo szeroka. Obejmuje ona właścicieli, współwłaścicieli, użytkowników wieczystych, podmioty sprawujące trwały zarząd, posiadające ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości a także wywodzące swoje prawa ze stosunków zobowiązaniowych. Sformułowanie zamieszczone na jej końcu "a także inne podmioty władające nieruchomością", bez dopowiedzenia, że chodzi o władanie na podstawie tytułu prawnego, wskazuje, że właścicielem - w rozumieniu ustawy - jest także ten podmiot, który włada nieruchomością bez tytułu prawnego. W ten sposób obowiązek przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej obejmie również nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Wydaje if, że jest to celowe i świadome rozstrzygnięcie ustawodawcy. Koresponduje ono bowiem z zakresem obowiązku (tym razem ciążącego na przedsiębiorstwie wodociągowo-kanalizacyjnego) zawarcia umowy o odprowadzanie ścieków z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z wnioskiem o zawarcie takiej umowy. Z art. 6 ust. 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wynika wyraźnie, że umowa taka może być zawarta również z osobą, która korzysta z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Bez tej istotnej zbieżności regulacja obu ustaw byłaby wadliwa, gdyż brakowałoby korelacji pomiędzy obowiązkiem przyłączenia nieruchomości do sieci a obowiązkiem zawarcia umowy przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjnego.

4.

Obowiązek przyłączenia powstanie po stronie właściciela nieruchomości także wówczas, gdy przydomowa oczyszczalnia nie spełnia wymagań określonych w przepisach odrębnych. Nie chodzi zatem w tym przypadku o wymagania stawiane ściekom z przydomowych oczyszczalni (pomijam w dalszej części związane z tym zagadnienia, regulowane przepisami Prawa wodnego), ale o wymagania dotyczące oczyszczalni jako wyrobu. Określają je przepisy techniczno-budowlane, wydawane na podstawie prawa budowlanego. Mogą one odsyłać do Polskich Norm, albo formułować przesłanki techniczne dla udzielania aprobat w stosunku do tych wyrobów, dla których Polskich Norm nie ustanowiono. W odniesieniu do wyrobów stosowanych wyłącznie do oczyszczania ścieków aprobaty takie udziela Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie na podstawie par. 22 rozporządzenia MSWiA z dnia 5 sierpnia 1998 r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych (Dz. U. Nr 107, poz. 679). Dotychczas Instytut Ochrony Środowiska wydał ok. 100 takich aprobat. Oznacza to, że przydomowa oczyszczalnia nie spełniająca takich wymagań, nie może być podstawą do zwolnienia właściciela nieruchomości z obowiązku przyłączenia jej do wybudowanej sieci.

5.

Powstaje pytanie, z którą chwilą obowiązek przyłączenia do sieci staje się wymagalny? Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie udziela na to odpowiedzi. Przyjąć trzeba, że obowiązek powstaje z chwilą zaistnienia faktów określonych w ustawie, czyli z chwilą wykonania sieci. Biorąc jednak pod uwagę, że jego realizacja wymaga pewnych przygotowań, należy kierować się zdrowym rozsądkiem, tj. uwzględnić okoliczności towarzyszące sprawie: obiektywne (np. porę roku, gdyż w okresie niskich temperatur nikt nie będzie realizował takich prac) i - w miarę możliwości - okoliczności subiektywne (czyli sytuacje losowe zobowiązanych do przyłączenia). Przedsiębiorstwo powinno po ukończeniu prac wystąpić z pismem do właścicieli nieruchomości i określić w nim: warunki techniczne przyłączenia oraz termin na zrealizowanie obowiązku, zastrzegając, że niewykonanie obowiązku spowoduje skierowanie sprawy do egzekucji administracyjnej.

Warunki przyłączenia powinny wynikać z regulaminu. Termin powinien z kolei gwarantować, że przy dołożeniu należytej staranności właściciele nieruchomości będą mogli spełnić obowiązek - zatem nie może być ani zbyt krótki, ani zbyt odległy. Nie ma potrzeby zawierania umowy o przyłączenie do sieci (nie jest przypadkiem, że ustawa o zbiorowym takiej umowy nie przewiduje). Konieczne jest oczywiście porozumienie się właściciela i przedsiębiorstwa, ale wystarcza zwykła wymiana korespondencji. Dodatkowa umowa o przyłączenie jest złudnym środkiem na ułatwione wymuszenie przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjnego obowiązku przyłączenia. Przede wszystkim egzekucja obowiązku płynącego wprost z ustawy jest prostsza, gdyż unika się występowania na drogę sądową i egzekucji wyroku sądu cywilnego. Poza tym, nie po to ustawodawca przewiduje bezpośrednio skuteczne obowiązki płynące z ustawy, aby strony wikłały się w stosunki zobowiązaniowe oparte na Kodeksie cywilnym.

6.

Jeżeli obowiązek nie jest wykonywany, zachodzi potrzeba jego przymusowej realizacji. Postępowanie takie prowadzone jest na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. z dnia l lipca 2002 r., Dz. U. Nr 110, poz. 968 ze zm.).

Pierwszą przesłanką do jej zastosowania, jest publicznoprawny charakter obowiązku. Obowiązek ma taki charakter, jeśli został przewidziany w przepisach prawnych powszechnie obowiązujących i pozostaje we właściwości organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej) a także jeśli został przekazany do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego (art. 2 ust. l pkt 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym). Jeśli obowiązek ma charakter publicznoprawny, przepisy szczególne nie muszą już stwierdzać, że podlegają egzekucji administracyjnej, choć niekiedy tak czynią (zob. R. Hauser / Z. Leoński, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2003, s. 16). Obowiązek przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej ma charakter publicznoprawny, gdyż:

3. wynika z ustawy o utrzymaniu czystości, która reguluje prawa i obowiązki o charakterze publicznoprawnym (obowiązki te wiążą się z realizacją zadań własnych gmin),

4. nadzór nad realizacją tych obowiązków pozostaje w gestii organów administracji samorządowej.

Obowiązki podlegające egzekucji mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Obowiązek przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej ma charakter niepieniężny i jednocześnie publicznoprawny oraz bezpośredni (tzn., że nie wymaga on już konkretyzacji w drodze aktu indywidualnego, czyli decyzji).

Art. 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym wskazuje podmioty uprawnione do żądania wykonania obowiązków w drodze egzekucji administracyjnej, czyli wierzycieli. Wierzycielem jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku, a w przypadku braku takiej jednostki lub jej bezczynności - podmiot, którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania obowiązku (art. 5 par. l pkt 2). Wierzyciel ma obowiązek podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, tak więc wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie zależy od jego uznania (art. 6 par. 1). Na bezczynność wierzyciela służy skarga m.in. podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku (art. 6 par. la.). Podmiotem uprawnionym do żądania wykonania obowiązków w drodze egzekucji administracyjnej jest w omawianym zakresie spraw organ gminy. Samo przedsiębiorstwo zasadniczo może wnosić o wszczęcie egzekucji tylko za "pośrednictwem" wierzyciela, z wyjątkiem sytuacji, gdy wierzyciel (czyli organ gminy) pozostaje bezczynny. Przedsiębiorstwo posiada także prawo do złożenia skargi na bezczynność wierzyciela. O skardze rozstrzyga organ wyższego stopnia w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Stosowanie środków egzekucyjnych należy do organu egzekucyjnego. Zdarza się, że wierzyciel i organ egzekucyjny - to ten sam organ. Tak będzie, moim zdaniem, w omawianym tu zakresie spraw. Wynika to z art. 20 par. l pkt 2, według którego organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest (m.in.) "właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych", czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W egzekucji świadczeń niepieniężnych stosuje się jeden środek egzekucyjny - ten, który prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku (art. 7 par. 2). W zakresie tu omawianym będzie to wykonanie zastępcze (art. 127).

7.

Dodać należy, że nierealizowanie obowiązku przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej zagrożone jest odpowiedzialnością karną z tytułu wykroczenia. Chodzi o karę grzywny (art. 10 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).

Wrocław, dnia 15 sierpnia 2004 r.
Jerzy Rotko

Wskaźniki wzrostu cen
Wskaźniki wzrostu cen, których stosowanie przewiduje Rozporządzenie Ministra infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenia taryf oraz rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 26, poz. 257) - określa ustawa budżetowa.

Zgodnie z art. 25 projektu ustawy budżetowej na 2005 r. "Prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem wynosi 103,0%."

Na podstawie uzasadnienia do ustawy budżetowej na 2005 r. Rozdział I "Ocena sytuacji makroekonomicznej Polski w latach 2004-2007", pkt. 4.3 "Inflacja" , str. 27:

• "Dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2005 r. prognozowana jest na 3,0% średnio w roku i 2,8% w relacji grudzień 2005 r. do grudnia 2004 r."

• "Wzrost cen produkcji sprzedanej przemysłu w wyniku skumulowania negatywnych czynników (wysoka dynamika cen ropy naftowej i metali na rynkach światowych, wpływ osłabienia złotego) ulegnie w 2004 r. znacznemu przyspieszeniu do około 7,4%. W 2005 r. , m.in. w związku z przewidywaną aprecjacją złotego, tempo wzrostu cen produkcji przemysłowej powinno być niższe i wynieść około 3,7% średnio w roku."

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2005 r. 28 września 2005 r. Do Sejmu skierowana została 30 września br. (druk nr 3293). Treść projektu i uzasadnienie są także dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów : www.mf.gov.pl ,pod hasłami: "Budżet Państwa , Ustawy Budżetowe, USTAWA BUDŻETOWA NA ROK 2005" oraz na stronie Sejmu www.sejm.gov.pl.

Zgodne z art. 25 Ustawy budżetowej na 2004 rok z dnia 23 stycznia 2004 r. (Dz. U. Nr 17, poz.167), wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ustalono w wysokości 2,0% średnio w roku. Wskaźnik wzrostu cen produkcji sprzedanej przemysłu, zgodnie z uzasadnieniem do w/w ustawy (Rozdział I, pkt. 6) - wynosi 1,7% średnio w roku.

Opodatkowanie opłaty abonamentowej
Stawka opłaty abonamentowej - opodatkowana jest stawką VAT w wysokości 7% na podstawie poz. 84 i 85 załącznika nr 3 od ustawy z dnia 8.01.1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z p. zm.).
Wynikające z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.03.2002 r. w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 26, poz. 257) - ceny, stawki opłat oraz opłaty i taryfy, w tym opłaty stałe (abonamentowe), jak i zależne od ilości dostarczonej wody czy też odebranych ścieków - dotyczą tego samego rodzaju usługi. Opłaty abonamentowe wynikają z konstrukcji taryfy (§ 5 rozporządzenia). W tym przypadku jest to taryfa dwuczłonowa (stawka opłaty stałej + cena). Taka konstrukcja taryfy nie zmienia klasyfikacji usługi.
Dostawa wody sklasyfikowana jest według PKWiU 41.00.20 - 00.00 jako "Usługi w zakresie rozprowadzania wody" a odbiór ścieków rurociągami, oczyszczanie ich i likwidacja według PKWiU 90.00.11-00.00 jako "Usługi w zakresie odprowadzania, oczyszczania i likwidacji ścieków".

Konsultacja taryf ze związkami zawodowymi
Uchwała rady gminy w sprawie zatwierdzenia taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków nie wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi. Uchwała taka nie jest aktem wykonawczym do ustawy, o jakim mowa w art. 19, ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 79 z 2001 r., poz. 854 z p. zm.), a ponadto przedmiot tej uchwały wychodzi poza zakres zadań związków zawodowych.
Uprawnienie związków do opiniowania aktów wykonawczych do ustaw i odpowiadający
temu uprawnieniu obowiązek organów samorządu terytorialnego przedstawiania projektów aktów lokalnych do zaopiniowania związkom zawodowym - odnosi się do spraw przekazywanych przez ustawę do wydania aktu wykonawczego, które odnoszą się do praw i interesów ludzi pracy.

Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny wydając wyroki w sprawach: 1995.11.03 SA/ Sz 1845 / 95 Pr. Gosp. 1996 / 5 / 28 oraz 1995.09.14 SA/ Sz 1288 / 95 Wspólnota 1996 / 16 / 18.
Są to wyroki podjęte w sprawach ustalania opłat na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów, tj.: sytuacji kiedy to rada gminy postanawiała o wysokości cen i opłatach albo o sposobie ich ustalania.
Aktualnie, zgodnie z art. 24, ust. 1 ustawy z dnia 7.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747, zm. Dz. U. Nr 113 z 2002 r., poz. 984) "Taryfy podlegają zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy".

Termin wprowadzenia taryf i częstotliwość ich zmian
Ustawa z dnia 7.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747, zm.: Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984) ,zwana dalej ustawą - nie wyznacza terminu, w którym należy dokonać poraz pierwszy zmian cen i stawek opłat, ustalonych na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów.
Jeżeli interes społeczny i względy ekonomiczne (bezpieczeństwa) przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego nie wymagają wystąpienia o obniżenie lub odpowiednio o podwyższenie cen i stawek opłat, a stosowane ceny i stawki opłat wynikają z aktualnych uchwał (decyzji), których termin stosowania nie jest określony (są bezterminowe) - to mogą być nadal stosowane.
Dotychczasowe przepisy z dniem wejścia w życie ustawy przestały obowiązywać (od 13 stycznia 2002 r.) i nie mogą mieć zastosowania. Można jedynie w uzasadnionych przypadkach, do czasu zastosowania poraz pierwszy nowej procedury "taryfikacyjnej", stosować ceny i stawki opłat z uchwał podjętych na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów.
Często możliwość zastosowania nowej procedury wdrażania taryf nie jest zależna od samego przedsiębiorstwa. Brak jest, pomimo terminowego złożenia stosownych dokumentów: zezwoleń na działalność, zatwierdzonych wieloletnich planów rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych a nawet regulaminów.
Jakakolwiek zmiana cen i stawek opłat wymaga jednak zastosowania zasad wynikających z ustawy.
Taryfy wdrożone zgodnie z ustawą, na podstawie art.20, ust. 1 i art. 24, ust. 10 tej ustawy - są ustalane przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na rok i przez rok obowiązują. Nie jest możliwa zmiana tak ustalonych taryf przed upływem rocznego okresu ich obowiązywania.

Ścieki dowożone
Działalność polegająca na dostarczaniu ścieków wozami asenizacyjnymi do oczyszczania nie stanowi zbiorowego odprowadzania ścieków określonego ustawą z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72 poz. 747). Realizowana jest ona w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 września 1996r. (Dz.U. Nr 132 poz. 622 z p. zm.) o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W takim przypadku odpłatność za tego rodzaju usługi określać powinna umowa zawarta z dostawcą ścieków - zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego.

Wskaźniki wzrostu cen
Wskaźniki wzrostu cen, których stosowanie przewiduje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.03.2002 r. w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenia taryf oraz rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków określa ustawa budżetowa. Zgodne z art. 28 Ustawy budżetowej na 2003 rok dnia 18 grudnia 2002r. (Dz. U. Nr 235 poz. 1981), wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ustalono w wysokości 2,3%. Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu, zgodnie z uzasadnieniem w/w ustawy (Tabl. I) wynosi 2%.
Uzasadnienie projektu ustawy, jak i sama ustawa budżetowa są dostępne na stronach internetowych Ministerstwa Finansów: www.mofnet.gov.pl

Dopłaty rady gminy do taryf na zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzania ścieków
Ustawa z dnia 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747 i Nr 113 z 2002r., poz. 984), zwana dalej ustawą, nie dała kompetencji radzie gminy do obniżania taryf . Taryfa winna być uchwalona w pełnej wysokości.
Wprowadzone dopłaty, zgodnie z art. 24, ust. 6 ustawy- mogą dotyczyć jednej, wybranych lub wszystkich taryfowych grup odbiorców usług przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Dopłaty te są zatem przeznaczane na pokrycie faktur wystawianych usługobiorcom, lecz środki budżetowe przeznaczone na ten cel gmina przekazuje bezpośrednio przedsiębiorstwu, a nie usługobiorcy.
Gmina w tym przypadku występować będzie jako płatnik części faktury obciążającej usługobiorcę.
Dopłata ta nie jest dotacją dla przedsiębiorstwa i w związku z tym nie obowiązują w tym zakresie przepisy ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców.